Verhalen over leven
  mijn tuin in de zomer 

Engel van Amber voor de rouwkaart

januari t/m juni 2006
hoe het begon

juni 2006
De dag des oordeels

eind juni t/m begin augustus
de eerste chemoperiode

begin augustus t/m half september
tweede chemoperiode

half september t/m begin november
periode na de chemo

november
De uitslagen

november na de uitslag
Hoe nu verder na deze uitslag

de bestralingsperiode
5 dagen achter elkaar bestralingen om de benauwdheid te verminderen

december vakantie
amber en ik op vakantie in Egypte samen met Ber en Nadine

na de vakantie
het leven weer na de vakantie

weer een nieuw begin: 2007
januari 2007

22 januari 2007
een nieuwe uitslag

de tweede week van het nieuwe jaar
week 2 2007

vanaf 29 januari
weer een nieuwe week

vanaf 5 februari
vanaf 5 februari

weer een ct-scan/12 februari
weer een ct-scan/12 februari

een nieuwe week/19 februari
een nieuwe week/19 februari

vakantie Overijssel
midweek Overijssel

week 26 februari
week 26 februari

weer thuis enzo
weer thuis enzo

lente of winter?
lente of winter?

lente
lente

april en pasen
april en de paasdagen

Vakantie in Tunesië
vakantie samen met mijn zussen en mijn moeder

het dagelijkse leven
weer terug van Tunesië

Vakantie Kreta
een bijzondere ervaring met Jan naar een warm land

Opnieuw het dagelijks leven
weer een nieuwe start na een vakantie

wel of geen chemo?
weer opnieuw een zware beslissing

juni 2007
de maand van de keuzes

Een scan en uitslag verder
Weer een nieuwe beslissing

Weer een nieuw begin
een start met de nieuwe medicijnen

Juli 2007
verder met de pillen en 1e controle

de eerste uitslag na de start met een nieuwe "chemo"
de eerste uitslag van de tarceva/sunitinib

augustus
vakantie Vlieland en een eerste scan sinds de tarceva/sunitinib

Vlieland
toch nog een weekje er tussenuit voor ons

Weer het gewone leven?!
na de vakantie

En wat nu?
een nieuwe chemo?

(Deze week) de start met bestralen
De 2e keer bestralen

Na de bestraling
en nu maar afwachten

Oktober
tussen hoop en vrees

Lesbos
1 weekje vakantie in Griekenland

Weer thuis
Het "gewone leven" weer

November 2007
Weer een nieuw begin

Een weekendje weg met Saskia
Eerst doen, dan denken

weer het gewone leven
sinterklaas enzo

Decembermaand
De wintermaand en Sint

Kerst 2007
De feestdagen 2007

Weer een nieuw jaar
2008

Wel of niet aan de chemo (Alimta)?
Wel of niet aan de chemo (Alimta)?

Nog even genieten
zin in een paar rustige dagen

De laatste loodjes
telkens nog éven doorzetten

Naar het hotel met Frank en Marie Louise
Een weekendje Duitsland

Nog even 1 dagje onbezorgd
Een derde chemo?

De 3e chemokuur
De laatste loodjes?

Wel of geen nieuwe kansen
Nog wel of niet een nieuwe chemo

De bestralingsweek en de naweëen
Toch nog voor de vakantie

in ieder geval nog 1 vakantie naar het buitenland
Dalyan Turkije

weer het gewone leven na Dalyan
Weer terug van vakantie

weer een nieuw begin?
pillen en andere onderzoeken

Weer thuis
terug van weggeweest uit het ziekenhuis

Mijn kankerverjaardag
om het leven te vieren

Juli
Weer een nieuwe maand

Een weekendje naar het Brabantse land met Ber
Een weekendje weg met Ber

Terug van Brabant
Toch weer AVL'en

Een nieuwe moeizame start
Een nieuwe start met ademhalen

29 juli 2008
Hoe het einde is gekomen

HOE HET EINDE IS GEKOMEN

29 juli 2008

Om half zeven 's ochtends ging de telefoon... een uurtje later waren we allemaal bij elkaar. Gaby is van ons weg gegaan in de armen van Jan en na een nacht met Amber en Jan in helderheid en liefde.

 

De nacht

Het is 10 voor 6 woensdagmorgen. Ik hoef niets te doen een merkwaardig ongemakkelijk gevoel. Geen kopje thee met veel honing en een klein boterhammetje klaarmaken. Dat was altijd het eerste wat ik deed als ik opstond. Folie over het boterhammetje en de thee in de thermoskan. Schoon theeglas erbij. Alleen de laatste tijd werd ze om deze tijd ook wakker, daar wachtte ik dan op. Dan wilde ze eerst plassen, als er dan een poep bij kwam keek ze mij meewarig aan. Ze vond het vervelend voor mij. Ze kon niet geloven dat ik het opruimen en schoonmaken van de toilet emmer met plezier deed. Als dan het ontbijtje op en de emmer schoon was mocht ik weg aan het werk.

De telefoon binnen bereik en de afstandbediening in de hand probeerde ze weer verder te slapen. Dat was meestal zo want als ik dan na een kwartiertje een kusje kwam brengen sliep ze alweer met de tv aan.

Ik ben net toch maar even naar boven gegaan om dingen te doen, onrust. Er is niks te doen alleen maar even zitten.

Ik belde maandag 4 uur vanuit de werkplaats naar huis en kreeg amber aan de lijn. Ik wilde weten of de dokter al weg was dan kon ik naar huis. Dat was het geval Amber zei: "Je moet komen van mamma, ze wil met ons samen zijn." Met wie? Vraag ik nog onnozel."Jan piet en klaas nou goed !" antwoordt Amber.

Het was bij binnenkomst druk in huis. Het rook naar heerlijke gehaktballen, ma was aan het koken. Fijn. Direct naar Gaby.

Ze was blij dat ik er was en wilde graag dat iedereen wegging. Dat ik dat moest zeggen. Het koken werd gestaakt. Nieuwe plannen gemaakt. Langzaam werd het huis leger. Weer boven stelde ik Gaby gerust dat iedereen weg zou gaan. Dat was niet genoeg iedereen moest weg. "ik wil alleen met ons drieën zijn!" Toen dat werkelijk zo was viel ze in slaap. Amber en ik aten een balletje met brood. Heerlijk. Zo tegen 9 uur ging het belletje. Gaby wilde zitten op de stoel bij het raam. Eerst even plassen. Ze legde mij nog een keer uit hoe ik moest afvegen, voor als ze het zelf niet meer kon. Haar nachthemd was bezweet maar ze wilde geen ander aan. Dan maar een sjaal om. Het raam helemaal open. Met een koud nat doekje het gezicht, armen en handen gewassen. Wat crème op het gezicht en handen en ellebogen. De tanden heeft ze zelf gepoetst ik moest goed kijken hoe dat moest voor als ze het zelf niet meer kon.

Oralbalance op de tong, vaseline op haar lippen. "dat moet je echt in de gaten houden hoor!".

"Nu wil ik met jou een peuk roken en daarna Amber erbij"

Eigenlijk hebben we grotendeels zwijgend gerookt. Elkaar aankijkend zover het kon hand in hand. Gaby keek af en toe naar buiten maar het interesseerde haar niet echt meer. De zon ging onder. "die gaatjes bij het raam moet je wel open houden anders komt het water naar binnen." Dat kwam er plotseling uit. Ik zal er op letten. Op mijn vraag of het peukje smaakte was het antwoord :"Nee".

"Die rommel op die kast moet weg hoor" en later, "voordat het gaat ruiken een luchtje gebruiken, dat moet Amber maar doen want jij ruikt dat toch niet." Er was rust en tevredenheid ondanks benauwdheid en pijn. Na nog een peuk moest ik foto maken. Alles netjes opruimen en met wierook de rookstank verdrijven voor Amber. Intussen gebeurde er beneden wat met Amber en heb haar naar boven gehaald. Ze kon dat probleem nog met mam delen. Het was lief tussen moeder en kind. Ik mocht geen foto maken van Amber en ben even weggegaan. Later met ons drieën intens gevoel gedeeld. Kusjes en lieve woordjes.

Voor Amber kwam Daphne.

Met de verzekering dat straks om 10 uur de morfine pomp zou komen wilde ze wel in bed gaan liggen. Nog voor ik weg was sliep ze al. Gaby was moe, heel moe. Het ademen was moeizaam.

Een lieve zuster komt de pomp installeren. Geduldig en heel precies legde ze de procedure aan Gaby uit, die weer naar mij wijst dat ik goed moet luisteren. Ze raad ons aan om bij de morfine een zetpil paracetamol te gebruiken. Gelukkig ligt dat nog in huis, ik weet waar. Weer beneden gekomen krijgt Amber ook een uitleg. Met achterlating van het telefoon nummer dat we mogen bellen als er wat gebeurt, vertrekt ze.

Ik ga naar boven voor de zetpil en mag haar gehoorapparaat uit doen. Ik ga nog even naast haar liggen en vraag of het wel gaat zo. Ze kijkt mij aan en knikt "Ja" met haar ogen dicht. Heel moe is ze. Nog een kusje. De afstandbediening kon weg maar wel het belletje binnen bereik. Nog een kusje en dan ga ik met nog wat rommel naar beneden. Amber zit achter de computer en ik ga wat tv kijken.

Om half een ga ik naar bed. Ze ademt goed maar moeizaam, maakt met haar armen bewegingen. Krabt af en toe aan haar wenkbrauw of neus. Brabbelt woordjes. Ik val bij het kijken naar haar in slaap. Een diepe slaap blijkt later want wat ik nu vertel weet ik zelf niet maar dat vertelt Amber mij: Ze was nog wakker en hoorde een geluid uit de slaapkamer ging even kijken en zag mamma en mij slapen. Dus niks aan de hand. Even later meende Amber een hard "Jan" te horen. Waarschijnlijk heb ik dat ook gehoord. En zag dat Gaby onrustig was. Onverstaanbare woorden en opstaan- bewegingen. Die moet plassen dacht ik, en probeer haar rechtop te zetten. Ze is slap en valt telkens in slaap. Ik krijg haar op de rand van het bed. Amber is erbij en haalt een nat doekje want ze is helemaal bezweet. Ik zit op de stoel tegenover haar en vraag telkens of ze op de pot wil. Er komt dan iets uit wat ik versta als ik moet plassen. Maar telkens valt ze in slaap. Het lukt niet om Gaby zonder haar pijn te doen op de po-stoel te zetten. Dat bedenk ik en zeg dat dit zitten ook niet kan, dat ik haar weer op bed ga leggen. Eigenlijk vraag ik het haar maar krijg geen antwoord. Dus doen we het maar. Amber schut de kussens, we leggen haar zoals zij het graag wil. Ik bedoel wat het prettigste was voor haar lichaam met ademhalen enzo. De rust keert weer terug. Ik pak de lippen vaseline en Amber zalft liefdevol haar lippen, Gaby reageert met haar lippen een beetje te tuiten. Er kwam weer wat tevredens in het gezicht. Ik bedacht mij dat het misschien de paracetamol was die de onrust veroorzaakte, uitgewerkt, het is al zoveel uur later. Dus een nieuwe er in. Amber ging naar bed en ik wilde eigenlijk nog even naar beneden een sjekkie roken. Maar ik kon niet weg. Ook met het idee dat de pil nog niet zou werken. Daar maar even op wachten. Dan kan ik net zo goed liggen. Dus val ik in slaap.

Ik voel een arm op mijn borst. Word wakker en draai mij om naar haar toe zij houd mijn arm vast en ik heb mijn hand om haar bovenarm. Haar andere hand komt erbij die ik ook vast hou. Dicht bij elkaar onze gezichten. Haar adem is nog moeizaam met gereutel en diep. Langzaam verandert dat, het ademen word steeds lichter. Het gereutel wordt minder. De lucht gaat er nu ongehinderd in blijft dan even en langzaam zucht het er weer uit. Dan een stilte. Dan weer hetzelfde. Ik weet dat dit het is, ze gaat nu dood. Ik bedenk dat Amber er bij moet zijn en wil haar roepen, los laten mag ik niet en er komt niet meer uit dan een zacht "Amber". Ik wil Gaby niet storen nu, ik hou zoveel van haar dat ze weg mag van de pijn en ellende. Eindelijk rust Lief, ga maar denk ik. Ik voel een knijpje in mijn arm. Plotseling beweegt haar hoofd en haar ogen gaan open de puppillen staan recht en kijken door mij heen. Haar hoofd beweegt en haar ogen gaan mee. De grote groene weide bedenk ik, dat ziet ze. Of wat dan ook. Ga maar, als het fijn is het is goed.

Gaby legt haar hoofd weer neer en de ademhaling is langzaam in, even niks dan weer uit. Mijn vinger rust toevallig op haar pols en ik voel haar hartslag. Dat gaat van af en toe een impuls, naar voor mijn gevoel stromen. Ik voel mijn eigen hartslag in mijn vingertoppen. Een adem gaat naar binnen, blijft weer iets langer en komt er nog langzamer uit. Dan niks………. Hoelang weet ik niet, maar er komt nog een zuchtje uit. Ik weet dat dit de laatste ademtocht is. Vertrouw er niet op en wacht nog even om mij zelf te overtuigen. Ik durf op de klok te kijken 10 over 6!

Je verlangt naar dit moment, het is mooi, fijn, maar zo verschrikkelijk hartverscheurend moeilijk om echt blij te zijn. In je hart wil je het niet. Nu jank ik weer en zal dat voorlopig nog wel doen.

 

 

 

Wij zijn toch minder bedreven in het bijhouden van dit dagboek dan Gaby maar we zullen proberen het iedere dag een beetje beter te doen.

 

Els is weer bij mama blijven slapen en Amber belt om half zeven mama, Bernadine en Simone op die direct komen. Om een uur of half 8 staan we dus allemaal wat verdwaasd in de huiskamer.

 

Om half vijf word ik wakker, ik huil hartverscheurend. Het voelt als weeën, het doet zo’n pijn, ik kan niet stilliggen. Ik zeg tegen Henk dat het voelt alsof Mar en ik uit elkaar getrokken worden, ik moet haar los laten voor morgenochtend, na een half uur zakt de pijn en ga ik naar beneden. Ik zet een kopje thee en installeer mezelf met kussen in de tuin. Het is heerlijk, ik voel me rustig, de vogels beginnen te kwetteren, ik staar naar de hemel en het wordt langzaam licht, na een half uur ga ik weer naar bed. Om half zeven belt Am, ze zegt het is zover, het dringt niet tot me door dat ze bedoelt dat Mar al overleden is. Ik heb in mijn hoofd dat we afscheid moeten nemen, blijkbaar vindt Jan het belangrijk dat we eerder komen! Ik ben rustig, een half uur later zijn we bij Am en Jan, dan blijkt dat ze dus al overleden is, ik voel alleen maar opluchting, dag lieverd, je zit in me dus ik kan je niet kwijtraken, kus van je zus.

                                                                    Bernadine

 

Naast alle verdriet zijn we allemaal dankbaar dat Gaby verder lijden bespaard is gebleven. Tot de laatste minuut heeft ze haar leven en dood in eigen hand gehad. Ze heeft haar waardigheid behouden, ze heeft geen vreemden aan haar bed hoeven dulden. We zijn Jan allemaal heel dankbaar dat hij zo veel van Gaby gehouden heeft en dat ze in zijn armen heeft kunnen sterven.

 

We hebben besloten dat we de vervangende huisarts nu niet aan het bed van ons zusje willen hebben. Hij heeft door zijn houding zoveel verdriet veroorzaakt en dit willen we behalve onszelf vooral Jan verder besparen. We bellen de huisarts van mama, Ber en Simone en leggen hem de situatie uit. Dokter Botman heeft op dat moment gewoon zijn spreekuur maar maakt direct tijd vrij en staat 5 minuten later op de stoep. Zo kan het dus ook, waarom hebben we hem niet meteen gevraagd? Wat fijn dat deze artsen er ook zijn. 

 

Gaby heeft aangegeven dat ze wil worden verzorgd door haar eigen familie (moeder, zussen en Jan). Ook dit is een heel mooie, waardevolle gebeurtenis. Onze lieve moeder heeft met heel veel liefde Gaby gewassen en ingesmeerd met bodylotion. Het was zo mooi om te zien hoe ze deze taak met volle aandacht en zorgvuldigheid uitvoerde. Zoals Jan zegt: "jullie hebben een bijzondere moeder waar je ontzettend trots op mag zijn". Samen hebben we het bed verschoond, Gaby aangekleed en mooi gemaakt. De hele tijd hebben we allemaal het gevoel dat Gaby ons met een klein 'geniepig' glimlachje volgt. Alsof ze ieder moment kan zeggen: "zo daar ben ik weer, ik moest even controleren of jullie het wel goed zouden doen".

 

De kleding die we Gaby hebben aangedaan is uitgezocht door Amber. Vrolijke kleuren die iedereen van Gaby kent. Amber heeft dit helemaal goed aangevoeld. Gaby ligt op haar eigen bed en het glimlachje om haar mond blijft. We hebben allemaal het gevoel dat het goed is zo. Dit is wat ze wilde en zo is het gebeurd. Het gemis is al dagen voelbaar maar voor nu zijn we dankbaar.

 

Inmiddels zijn we begonnen met alle zaken rondom overlijden en begraven die moeten gebeuren. De sfeer in huis is veranderd, verdrietig maar ook rustig. De enorme spanning is nu verdwenen. De spanning van wachten op de dood is vervangen door een andere, die van samen in ijltempo verwerken. De tijd staat stil en holt voort.

 

Jan gaat naar de werkplaats om verder te werken aan de kist en komt rond vier uur terug met zijn dochter Janneke. De enveloppen worden geschreven en Els gaat thuis werken aan de kaart. Mama is even naar huis gegaan om te gaan liggen. Om half zeven vertrekken wij allemaal en blijft Jan thuis om eten te koken met Amber en Janneke. Morgen zal er nog veel geregeld moeten worden dus dan komen we weer samen.

 

's Avonds blijkt Amber een prachtige tekening voor de rouwkaart van haar mamma geproduceerd te hebben. Onbehoorlijk mooi, een engel met ogen en een glimlachje zoals Gaby, maar een engel.

 

30 juli 2008

 

Vanochtend is het slechts 1 dag geleden dat we hier samen in de ochtendschemer in de kamer stonden, verslagen. Tijd is een raar begrip, het stroomt en het staat stil. De afgelopen twee dagen lijken een oceaan van tijd, er is zoveel gebeurd, geregeld, gevoeld, gedeeld.

 

Al vroeg is iedereen al weer aanwezig, om half 12 komt de mevrouw van de uitvaartverzorging 'om de puntjes op de i te zetten', het is een aardig, menselijk mens, www.aliceloeters.nl. Els is intussen onderweg naar Haarlem met een tussenstop bij de drukker. Kees komt afscheid nemen, Janneke komt later op de middag met de zus en zwager van Jan langs, Robertie en Hans. Ze zijn eerst bij Jan in de werkplaats geweest, de kist vordert. Frank plakt een band en Saskia doet een poging om de lippen van Gaby zacht en licht te houden. Ik geloof dat het gelukt is.

 

De sfeer is goed, maar weer anders, we zijn vermoeider, Ber vertrekt 's middags om lekker in bad bij te komen, Simone zegt dat ze nerveus is, Els voelt hetzelfde, mamma heeft 's morgens moeilijke momenten en vindt het een 'rotdag'. In de loop van de middag trekt ze wat bij. Het is warm, warm. Regelmatig loopt er iemand naar Gaby, ze veranderd een heel klein beetje, maar het glimlachje blijft.

 

Jan is bijna klaar met zijn verslag van wat er de laatste nacht gebeurde, dat zetten we er morgen op. Intussen maken we alvast een nieuw menu item aan waar alle begrafenisdingen op komen, te beginnen met de rouwkaart met Ambers engel erop.

 

Vanmiddag is Amber begonnen met een nieuw menu item 'Quotes'. Gaby kreeg en krijgt altijd zoveel mail dat we daar heel graag wat van willen delen. Vanavond hebben we nog een nieuw menu item aangemaakt 'Finale', werktitel, het is een beetje een rare term, maar ook wel weer mooi en actief. Gaby wilde graag dat we haar site bijhouden tot na de begrafenis en dat gaan we doen.

 

Merkwaardig dat we niet op de titel 'Afscheid' zijn gekomen...Finale is dus bij deze veranderd in Afscheid.

 

31 juli

 

Het is morgen alweer vrijdag en er moet nog veel gebeuren. Vanochtend is Bernadine vroeg gekomen zodat Jan weer naar de werkplaats kan. 'Iedereen' komt op zijn tijd binnendruppelen, we zijn moe en gevoelig en de tranen zitten los. Voor drieeen moeten we klaar zijn met wat dingen want dan komen er misschien mensen afscheid nemen, het is weer warm, warm. Mar ligt er prachtig bij, het glimlachje is gebleven, de sfeer in de kamer is mooi, precies goed, en ondanks de warmte ruikt het er fris, een beetje naar wierook. Het licht is gedempt en door veel roodtinten vriendelijk en zuidelijk.

 

Jan, Amber en Janneke eten samen, iedereen heeft dan het huis al verlaten. Het is een kunst om in deze tijd met zoveel mensen elkaar op het juiste moment alleen te laten.

 

Het is nu bijna 12 uur 's nachts en bedtijd. het verhaal van de nacht is hierboven erbij geplaatst en zo nog wat stukjes. We beginnen met terugwerkende kracht de dag te beschrijven, dus morgen misschien meer over vandaag.

 

1 augustus

 

Ook vanmorgen is Bernadine vroeg gekomen zodat Jan naar de werkplaats kan. Het voelt voor ons goed s'morgens in alle vroegte bij Gaby te zijn. De stilte in huis, de vogels die kwetteren, je hoofd leeg om te voelen. Om 10.00 uur komen ook Els en Simone. Er moet nog steeds veel geregeld worden en het is prettig dit te kunnen bespreken in de rustige ochtend. Eerst kijken we bij Gaby. Ze ligt er nog steeds mooi en vredig bij. Het glimlachje om haar mond is weg maar lijkt plaats te hebben gemaakt voor een tevreden, rustige uitstraling. We zijn blij dat Gaby Gaby blijft, het is fijn bij haar te zijn. Er komen veel emoties los wat we alle drie voelen, we zijn heel dicht bij elkaar, 4 zussen...

 

In de tuin gaan we aan de slag met de lijst van zaken die nog moeten worden geregeld. Het gaat goed en we lijken de boel op een rijtje te kunnen zetten. 

 

Mama is ondertussen met Henk naar de stad om het een en ander te kopen. Ze heeft het moeilijk en kan geen rust meer vinden. Het voelt thuisloos. Haar eigen huis voelt leeg, zonder papa en in het huis van Gaby is het te vol. Onze moeder heeft tijd met haar dochter nodig zonder haar te hoeven delen met anderen.

 

Intussen luisteren Ber, Els en Simone de muziek voor de begrafenis. Alle muziek heeft Gaby zelf gekozen maar wij moeten dit inpassen in het programma. Het is heel erg emotioneel, overal kleven herinneringen aan. Net na de laatste klanken komen mama en Henk binnen. Voordat er mensen komen die afscheid komen nemen van Gaby gaan mama en Bernadine samen naar Gaby en dat is goed.

 

Inmiddels druppelen er allemaal mensen binnen en het wordt druk. Frank loopt even binnen om iets te regelen en komt 's middags weer terug, Saskia komt met dochtertje Daila even bij Gaby zitten. Wout komt even later met wijn, stokbrood en franse kaas aan, precies zoals in het gedichtje op de kaart van Gaby staat.

 

Om zes uur worden er prachtige bloemstukken voor Gaby bezorgd. Gaby hield heel veel van bloemen en we zetten de bloemstukken in de kamer bij haar neer. Jan wil  vanavond zelf in alle rust de bloemstukken mooi neerzetten. Ze zijn prachtig en de kamer ruikt werkelijk heerlijk. Er wordt ook een bloemstuk van een vriendinnetje van Amber bezorgd die nu op vakantie is in Italië. Het is zo lief dat ze dit direct vanuit Italië geregeld heeft. Het doet Amber heel veel en ze kan er maar niet over uit.

 

Aisha (een Marokkaanse vriendin van Els) wilde heel graag voor ons koken en ze heeft prachtige, heerlijke schotels gemaakt, heel lief. Met de hele familie, inclusief neven en nichten, eten we. Gaby sprak op haar site vaak over een merel die iedere ochtend vrolijk floot en het valt Jan op dat de merel niet meer fluit vanaf het moment dat Gaby gestorven is. Het is waar en we worden er een beetje stil van. Na het eten vertrekken de meeste mensen en spreken we met Jan het programma door. Om tien uur keert de rust voor Jan terug. 

 

Deze dagen zijn zwaar maar ook heel mooi. Het is nodig voor onze verwerking en we zijn allemaal zo dicht bij elkaar. Ik denk dat Gaby met tevredenheid op ons neerkijkt.      

 

2 augustus 

 

Vanmorgen vroeg mag Simone bij Gaby zijn, zoals gezegd is dit heel fijn, de rust en stilte, het mooie weer en de vogels die fluiten. Jan heeft gisterenavond de bloemstukken herschikt, helemaal goed. Even later belt Carolien aan, de buurvrouw en vriendin van Gaby, ze komt iets brengen. Ze komt nog even binnen en we drinken koffie in de tuin, samen herinneringen ophalen. Hierna gaan we samen nog even naar Gaby.

 

Als Carolien weggaat belt Saskia. Het is een fijn gesprek. Saskia en Frank zijn de beste vrienden van Gaby en zij zijn dan ook elke dag, samen met ons, aanwezig. Ze horen erbij. In het gesprek verwoord Saskia de gevoelens van Frank en haar met betrekking tot het aanwezig zijn bij ons en Gaby. Ze wil graag met ons bespreken welke plaats zij nog mogen innemen in de laatste dagen voor de begrafenis, het definitieve afscheid. Zo lief dat ze hieraan denken. Deze dagen staat alles op scherp, alle emotie komt eruit en kleine, ogenschijnlijk onbelangrijke zaken, zijn heel belangrijk. Wij als familie hebben dat ook maar het is voor ons veel makkelijker dit direct uit te spreken en te delen waarna het weer fijn voelt. Saskia en Frank zijn vooral vrienden van Gaby en we mogen ze graag maar je diepste gevoelens deel je toch vooral met mensen die heel dicht bij je staan. Het is moeilijk om dan je plaatsje te vinden zonder dat je elkaar kwetst. We zijn dan ook blij dat Saskia en Frank dit in kunnen voelen en hier graag met Simone over willen praten. Dank jullie wel lieve Frank en Saskia.

Mama komt binnen en samen gaan we naar Gaby. Het is mooi en goed. Er wordt nog een prachtig bloemstuk bezorgt en de kamer wordt helemaal gevuld. Als Laurie binnenkomt, zegt ze direct: het ruikt nog een beetje naar Gaby en dat is fijn. We eten samen een boterhammetje voordat het huis weer gevuld wordt. 

 

Vanmiddag lijken Bernadine en Simone een beetje af te zakken en alles gaat een beetje langzamer. De meeste zaken zijn geregeld en Simone gaat even op Amber haar bed liggen. Het bloemstuk van Amber aan Gaby wordt bezorgd en het is heel mooi, precies zoals Amber het wilde. Inmiddels zijn Amber, Jan, mama en Els ook weer aanwezig. Om drie uur komen er vrienden en familie van Jan en de hele verdere middag druppelen er mensen binnen om afscheid te nemen van Gaby en ons te steunen. Hierna eten we een kopje soep met een boterhammetje en spreken Jan, Bernadine, Els en Simone de hele dag door van de begrafenis. Het was weer een mooie dag, enerzijds worden we rustiger maar tegelijkertijd ongeduriger. De dag van het definitieve afscheid nadert en dat voelen we allemaal. 

 

3 augustus 

Simone komt vanmorgen het eerste om 10.00 uur bij Jan aan. Bij het binnenkomen lijkt de spanning van de laatste week eruit te komen en Jan en Simone huilen samen. Dat lucht op, even bijpraten met Jan samen in de tuin met een kopje koffie. Hij gaat om half 11 naar de werkplaats om de laatste hand aan de kist te leggen. Het is stil in huis. Even bij Gaby kijken, ze ligt er nog steeds mooi bij in een zee van bloemen. Langzaam komt bij Simone het gevoel binnen dat ze dood is. Haar mond verandert, niet dat het naar is om naar te kijken maar wel dat het minder Gaby is.

Om 11 uur komen Frank en Saskia, we praten de volgende dag door en ze gaan allebei nog even bij Gaby kijken waarna zij vertrekken. Hierna komen Maddy, Ivo en Milan binnen en even daarna Bernadine, mama en Els. Mama gaat direct aan de slag. Alle bloemstukken bij Gaby moeten verzorgd worden want ze vindt het vreselijk als ze morgen niet meer mooi zouden zijn. Ivo helpt haar daarbij. 
Er moet nog steeds van alles gedaan worden, we zijn namelijk niet voor niets zussen van Gaby, alles moet perfect zijn. Het is behoorlijk stressen maar het gaat goed.

Langzaam komen er steeds meer neefjes, nichtjes en zwagers binnenlopen. Ze weten hoeveel er nog moet gebeuren en zorgen dat wij de ruimte hebben om alles te regelen. De zwagers houden gelukkig het thuisfront draaiende, wij hebben er namelijk geen tijd voor. 
 



Om 5 uur belt Jan dat hij wil komen met de kist. Een spannend moment. Jan en Janneke arriveren en met elkaar dragen we de kist naar binnen. De kist is prachtig en we kijken allemaal bewonderend naar het duidelijk liefdevolle werk van Jan. Hoewel je zou verwachten dat we er stil van zouden worden is het tegenovergestelde waar. We bewonderen alle details, hij is zo mooi en speciaal. Het is een waardige kist voor Gaby en ondanks dat we haar natuurlijk veel en veel liever bij ons hadden gehouden zijn we blij dat het juist deze kist is waarin ze wordt begraven. Bijzonder, krachtig en ongewoon, net als ze zelf was.

 
 

Na enige tijd gaan alle familieleden weg en blijven Jan, mama, Bernadine, Els, Janneke en Simone achter. Er moet nog de laatste hand gelegd worden aan een paar zaken. Wout komt Chinees eten brengen en gaat daarna weer naar huis. Alles lijkt af te komen op de teksten die de zussen en zwagers morgen willen uitspreken na.  Om 9 uur vertrekt iedereen naar huis om in alle rust de eigen teksten te kunnen schrijven. Om 12 uur lijkt ook dit gelukt te zijn en staan ze allemaal op papier. Pfff... eindelijk kunnen we gerust zijn. Morgen wordt een zware, emotionele dag waar we enerzijds naar uit kijken maar eigenlijk nog niet aan willen. Het definitive afscheid is gekomen. 


4 augustus 2008

 

Dit is de begrafenisdag, dit is een definitief afscheid, een definitief fysiek afscheid. De plannen van deze dag: om 8 uur 's ochtends zullen Henk, Els, Frank en Saskia bij Jan aankomen om Mar/Gaby naar beneden te brengen en in de kist te leggen. Om 9 uur zullen we er allemaal zijn, mamma, zussen, neven, nichten, aanhang. 

Om half zeven word ik wakker, mijn lichaam ligt stil, van binnen trilt het alsof ik ruis op de teevee ben, ik houd mijn ogen gesloten, langzaam hervindt alles van binnen weer zijn vaste vorm. Vandaag ga ik een klus klaren, vandaag gaan we het samen tot een heel goed eind brengen. Op de weg is het rustig, ik voel me bijna blij, om 8 uur sta ik bij Mar voor de deur. Als ik binnen kom zijn Frank en Saskia er al en moet ik heel hard huilen, niet om Mar maar om iets anders, het voelt als ongepast, spelbrekend, maar niemand lijkt het me kwalijk te nemen. Henk komt binnen. Gisteren laat in de middag heeft Jan de kist naar huis gebracht. Hij is zo prachtig, helemaal Jan, helemaal Mar en een stukje van thuis, van vroeger. De bekleding bestaat uit een dekentje waar we denk ik allemaal als kind onder geslapen hebben en die Mar op bed had liggen, een paar weken geleden heb ik er nog onder geslapen. Alle houten blokjes die Jan ons heeft gegeven om onze persoonlijke boodschap, wens, gedachte aan Mar/Gaby op mee te geven zijn verwerkt in het houten patchwork van de kist. We gaan naar boven, eerst alle bloemstukken van het bed en dan, ja dan wat? Jan weet precies wat er moet gebeuren en legt het ons rustig uit, soms stokt zijn stem even. We halen het rode bedovertrek met de punten van de matras af en rollen Mar helemaal in, voeten, hoofd, alles. Met z'n vijven dragen we haar de smalle trap af, leggen haar in de kist die op tafel staat en ontrollen voorzichtig haar lichaam. Jan legt het kussen weer onder haar hoofd en het dekbedovertrek half over haar heen. Er is inspectie, is alles in orde, ligt alles goed, ligt ze comfortabel. Ja, alles is goed.

Ik wist dat ik dit wilde doen, ik wist niet wat het met me zou doen, ik wist niet dat ik het zo prettig zou vinden om dit samen te doen. Tijd voor koffie, het is iets voor kwart voor negen, de ochtendzon schijnt in de tuin en het is vredig. Jammer dat ze er niet bij is, ze zou er van genoten hebben, schiet het door me heen en ik glimlach. Voor het moment is het goed.

Ik weet dat je dood bent lieve zus, maar daar blijft het dan ook bij, voor mij ben je er nog, heel licht en vrolijk in mijn gedachten, heel verdrietig in mijn gevoel.

                                                                          Els

 

Om kwart over negen komt langzaam maar zeker ieder binnen, opeens staat de kamer vol. We gaan de kist sluiten! Iedereen neemt op zijn eigen manier afscheid en om half 11 is het moment daar. Toch een raar, naar moment en ook hier neemt Jan weer de regie en die bestaat grotendeels uit zeggen wat er gebeurt, gebeuren gaat, waarom dat is, waarom dat goed is en dat het onvermijdelijk is. Hij had pastor of zo moeten worden, hij had zoveel moeten worden... 

De deksel van de kist staat achter Mar en wanneer deze weggehaald wordt om de kist te sluiten valt de zon precies op haar gezicht. Een mooi moment, Mar die zo van de zon hield!

Dan staat de begrafenisauto voor de deur, we brengen de kist met Gaby/Mar door de tuin, achterom, door de poort naar de straat. Dat is het moment dat de begrafenis echt een aanvang neemt, geen terugkeer mogelijk, we hebben haar het huis uitgedragen, Jan en Amber voorop. Intussen worden alle bloemstukken naar beneden gehaald en bij de kist gelegd. Jan loopt voor de stoet de straat uit, ja, 'zo hoort het', dat is mooi. 

Om half 12 komen we via de 'toeristische route' bij Westerveld aan, kist uit de auto, alle bloemen, alle benodigdheden zoals kaarsen, kaarten, programmablaadjes en andere regeldingen de aula in. Bij het hek staat een groepje mensen rond een enorme emmer hele grote zonnebloemen te delibereren. Veertien in totaal telt de delegatie vrijwilligers van de Hospice. Later staan de zonnebloemen met emmer en al aan het hoofdeind van de kist, prachtig.

Om de kist heen zijn intussen alle bloemen gelegd en in de aula zitten al een aantal rijen stil of fluisterend te wachten, intussen druppelen meer mensen binnen. Jan roept iedereen op naar voren te komen om de kist te bekijken en daardoor wordt de sfeer informeel, bijzonder, intiem.
 

Het zal even na twaalven zijn als de afscheidsceremonie begint en even voor half twee als de grote deuren achter de kist opengaan en iedereen zich opmaakt om Mar/Gaby naar haar laatste rustplaats bij onze vader te brengen. Mamma, Amber, Jan, Ber, Simone en Els staan hand in hand voor de kist en belemmeren de doorgang. Aan weerszijde van de kist staan 10 zwagers, neven en vrienden gereed om de kist naar het graf te dragen. Jan gaat ons vragen de keten te verbreken en Mar los te laten. Voor het zover is zegt mamma "nee wacht even, ik mis toch nog iemand?" "nee mam, Mar ligt in de kist hoor" Het is zo typisch ons, wij, we lachen en we huilen en het mag. 'Afscheid nemen bestaat niet' zingt Marco Borsato en Amber geeft het precieze moment in het lied aan dat we loslaten en de kist naar buiten wordt gedragen.

Voorop gaat de zwarte Westerveldmeneer, daarachter een trommelaar die het langzame ritme van de mars aangeeft, daarachter Jan, direct voor de kist. De dragers zijn niet geroutineerd en lopen niet allemaal even soepel in de maat. Jan stampt zo nu en dan een correctie en ook Amber die achter de kist loopt kan het niet laten haar hakken even met de trommelaar mee te laten klinken. We zijn verdrietig, maar niet overmand, we hebben al zoveel emoties achter de rug, het gaat gewoon door lijkt het, er is geen hoogtepunt, nog niet.

De stoet is indrukwekkend. Bij het graf van onze vader aangekomen wordt de kist op z'n plaats gezet, alle bloemen eromheen, alle mensen eromheen, wij achter het hoofdeind en een berg zand aan het voeteind. En dan is er de laatste groet en een hand zand, of een schepje, soms een bloem, soms een lief woord. Het voelt als een erewacht, zo achter het graf staand. Als iedereen weg is staat Jan voor de kist in de diepte en neemt op zijn manier afscheid. Janneke voegt zich bij hem en slaat de armen om hem heen, Amber doet hetzelfde en gedrieën staan ze daar voor ons. In alle rust scheppen we zand over de kist en Jan gooit tenslotte nog 2 reuzenzonnebloemen naar benee. 

Het is heerlijk weer en als we bij de condoleanceruimte aankomen is een deel van het gezelschap al vertrokken en de rest staat grotendeels buiten te praten. Het is fijn dat er zoveel mensen zijn gekomen en hun deelneming hebben betuigd, we hebben een trots gevoel dat we het met z'n allen zo goed hebben kunnen doen. 

 

Amber zal van nu af aan nog toevoegingen aan het menu item 'Quotes' toevoegen en onder het menu item 'Afscheid' zullen wij in de loop van de komende tijd o.a. de toespraken en het programma van de ceremonie plaatsen en wellicht onder foto's nog een fotoportret dat getoond werd. En als we besloten hebben wat we verder met de inhoud van de site zullen doen laten we u dat op deze plaats ook weten.

 

7 augustus 2008

We zijn nog steeds aan het aanvullen, iedere dag een beetje. Vandaag zijn er de toespraken tijdens de begrafenis bijgekomen en is er een begin gemaakt met foto's van de kist in het fotoboek te zetten.

 

8 augustus 2008

 

Alle toespraken onder 'Afscheid' zijn opgenomen en onder 'Foto's' zijn alle foto's van de Kist opgenomen en er is een begin gemaakt met het fotoportret zoals dat tijdens de afscheidsceremonie getoond werd.

 

12 augustus 2008

 

Bij de toespraken onder 'Afscheid' zijn foto's geplaatst, het fotoportret onder Foto's is klaar en alle foto's van de begrafenis zijn verzameld en er is een selectie gemaakt. 
 

17 augustus 2008

 

We zijn begonnen ze op de site te zetten, het heeft wat tijd geduurd, maar in de komende dagen wordt de fotoserie van de begrafenis en daarmee de site afgerond.

 

27 augustus 2008

 

Alle foto's zijn op de site gezet, nu worden de teksten aangepast en de volgorde op fouten gecontroleerd.